In vroeger tijden waren de woningen in hout en leem opgetrokken en met stro bedekt, maar het hoeft ons in dat kader niet te verbazen dat de oudste bakstenen woningen (begin 18de eeuw) godsdienstige voorstellingen in hun voorgevel droegen: het Lemke (Lam Gods), de Heilige Job, O.L. Vrouw…

  • In het Zand: midden de 18de eeuw woonde hier de familie Peters Mevissen met hun 3 kinderen. Nadien hun zoon Theodoor Peters, gehuwd met Deckers Gertrude. Volgens de volkstelling van 1856 woonden er de twee ongehuwde broers Jan en Hendrik Peters. Rond 1900 woonden er Jacob Cleven en Ida Aendekerk. De laatste bewoners waren het gezin Cretskens Vissers.
  • De Langstraat, met de splitsing naar de Zandstraat naar links. Later zou op deze splitsing het oorlogsmonument komen dat eerder voor de kerk stond. Rechts buiten beeld het gemeentehuis met gemeenteschool.
Enkele oude Elense woningen: huis Cretskens-Vissers, winkel Knoors-Gijsen in de Langstraat, Heirbaan, het Brooker Gaat (Heirbaan), Bergerkampstraat, huis grafdelver Jef Driessen in de Langstraat.
De Maasstraat, met rechts tegenover de pastorij de sigarenfabriek van de familie Kollmeyer, waar rond 1900 20 mensen werkten. Links de hoeve Bergerkampstraat 1 met gecementeerd opschrift “HK/DG/1900” tussen de twee bovenste vensters.

’t Zand

Naast Sipernau, de kerk en het klooster zijn er twee andere historisch belangrijke plekken in Elen, elk in een ver verleden een laathof. Eén daarvan is het Zand, ontstaan rond Loeshof of de Hof van Zand. Daar is nu nog vooral de gerestaureerde molen de blikvanger, waar opa jarenlang gangmaker en bezieler van de molenfeesten is geweest, die mede deze restauratie moesten bekostigen.

Het voorouderlijke huis Van de Weerd tegenover de kerk

De kerkfabriek verkocht in 1784 ter financiering van de nieuwe pastorie gronden met stal, schuur, wasplaats en broodoven aan Mathias Van de Weerd “op voorwaarde dat deuren en vensters naar de kant van het kerkhof dicht zouden blijven”. Vermoedelijk gaat het hier niet over de locatie van dit pand, schuin tegenover de kerk, maar over één van de twee hoeves verbonden aan de kerk, waar nu het Elens Reisbureau zich bevindt. Daar wijst alleszins ook een plannetje uit 1888 op, opgesteld naar aanleiding van de vergroting van de kerk. Hier het ouderlijke huis Van de Weerd, gebouwd 1884 tegenover de kerk, einde negentiende eeuw een linnenwinkel. Ertegenover het Oorlogsmonument en de kerkhofmuur.
Detailplan van de situatie rond de Elense kerk in 1888, naar aanleiding van de vergroting ervan: A is een stuk grond dat de kerk wil verwerven voor de uitbreiding, B is een stuk grond dat zij wil afstaan (het terrein waarop weduwe van hoofdonderwijzer Leenders bouwde), C is de nieuwe kerkweg naar de pastorie, en D de oude die gesupprimeerd wordt. Het interessante van dit plannetje is dat het huis bezuiden de kerk eveneens ‘maison Vandeweerd’ genoemd wordt en dus allicht het huis betreft dat geen ramen op het kerkhof mocht laten uitzien.
Een oudere foto, van voor de eerste wereldoorlog, bij gebrek aan monument.
Hetzelfde zicht in de jaren ’60. Het bedrijfsgebouw links (graanmolen) is uit 1933 en deed dienst tot 1970. Beide gebouwen staan er nog, maar de dakkapel en de windwijzer erop zijn niet meer aanwezig.
Situatie juni 2019 (Google Maps)